επι-Γραφές: Τo σώμα της λέξης
Το διαπολιτισμικό
πρόγραμμα "Labirinto: Culture e Civiltà Mediterranee" παρουσιάζει το
δεύτερο κατά σειρά εργαστήριο «επί-Γραφές: Tο σώμα της λέξης», ένα διατμηματικό, διαδραστικό
και διαπολιτισμικό εργαστήριο για τη γραφή, την οπτική και υλική της αντίληψη. Μετά
την επιτυχημένη διεξαγωγή του σεμιναρίου τον Μάρτιο του 2016 στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, φέτος το εργαστήριο
θα πραγματοποιηθεί και πάλι από τις 16
έως και τις 18 Μαρτίου 2017 στον χώρο της Βιβλιοθήκης Βολανάκη - White Rabbit. Το project ανήκει στις
προτεινόμενες δράσεις με τον γενικότερο τίτλο "Μικρο-εργαστήρια Πολιτισμού"
του διαπολιτισμικού προγράμματος "Labirinto: Culture e Civiltà Mediterranee"
με νομική έδρα στην Ιταλία. Επιθυμούμε η δράση αυτή να αναπτυχθεί τα επόμενα
χρόνια σε όλη την Ευρώπη ξεκινώντας με συμμετοχές από την Ιταλία και να
εμπλουτιστεί με θεματικές προσεγγίσεις ώστε να αποτελέσει ένα πραγματικό
δια-πολιτισμικό φυτώριο. Πιστεύουμε ότι ο Πολιτισμός ως σύνολο στοχευμένων
δράσεων που συγκεράζουν τον δημόσιο και τον ερευνητικό χαρακτήρα αποτελεί τη
μεγαλύτερη κοινωνική και παιδευτική πρόκληση για το μέλλον της Ευρώπης.
Το προτεινόμενο
εργαστήριο αφορά μια 3ήμερη δράση με θέμα τη γλώσσα και το αντιληπτικό προїόν της, τη γραφή. Ο τίτλος επι-Γραφές: Το σώμα της λέξης
υποδεικνύει τη διπλή μορφή της γλώσσας, αφενός ως αντικειμένου και αφετέρου ως
νοητικής καταγραφής της σκέψης. Το εργαστήριο υιοθετεί τη διεπιστημονική
προσέγγιση της αισθητικής, της ανθρωπολογικής μελέτης, της φιλοσοφικής
επισκόπησης και της συστημικής (εμπειρικής) εφαρμογής γλωσσικών συστημάτων και
αισθητηριακών κωδίκων με επικοινωνιακό περιεχόμενο. Η γραφή αποτελεί την
αντιληπτική απεικόνιση της γλώσσας με τέτοιο τρόπο ώστε συμπυκνώνει στη μορφή
της το νοητικό, το μεταφυσικό και το αισθητηριακό υλικό της γλωσσικής
επικοινωνίας. Σκοπός του εργαστηρίου είναι η διατύπωση της πολυστρωματικότητας
της γλώσσας ως επικοινωνιακού και γνωσιακού εργαλείου καθώς και ο πειραματισμός
πάνω στις δυνατότητες της. Η διεπιστημονική,
διαδραστική και διαπολιτισμική προσέγγιση του εργαστηρίου αποτελούν τους άξονες όπου θα βασιστεί η πραγμάτωση και η
εξέλιξη του εργαστηρίου μέσα στα επόμενα χρόνια.
Το εργαστήριο «Το Σώμα της Λέξης» του φετινού Μαρτίου επικεντρώνεται στα υλικά της γραφής
και αποτελείται από δύο κεντρικές θεματικές ενότητες: η Α΄ενότητα (Η
καλλιγραφία σωματοποιείται: το χοϊκό σώμα της γραφής) αφορά την καλλιγραφία
και τη σηματοδότηση της γραφής ως μέσου μιας τελετουργίας με ιερές και ανίερες
ιδιότητες και ασχολείται με τα υλικά της γραφής υπό μια ιδιαίτερη ανθρωπολογική
και αισθητική σκοπιά. Η Β΄ενότητα (Οι
τέχνες συναντιούνται: το κοινό σώμα λέξης & εικόνας) επικεντρώνεται στο
τελικό «ολικό» αντικείμενο που μπορεί να παράξει η συνάντηση της λέξης και της
εικόνας και στην επικοινωνιακή του διάσταση.
Συνεργάζονται οι: Μαρία
Γιαγιάννου, συγγραφέας-θεωρητικός τέχνης, και Ειρήνη Γκόνου, εικαστικός-ανθρωπολόγος, ώστε να επιχειρήσουν μέσω συμπληρωματικών
προσεγγίσεων να πραγματευτούν την αισθητική, την υλική και την εννοιολογική
σημασία της γραφής. Οι δύο θεματικές ενότητες θα ολοκληρωθούν τις δύο πρώτες
μέρες του εργαστηρίου ενώ την τρίτη μέρα θα πραγματοποιηθεί μια συνάντηση
στρογγυλής τραπέζης, που θα περιλαμβάνει επικοινωνία με την Ιταλίδα συγγραφέα στο πεδίο της πειραματικής λογοτεχνίας Mariangela Guatteri, με αφορμή το πρότζεκτ της
«Tavola delle materie», καθώς και μια εισήγηση για τον
σημαντικό τυπογράφο Φίλιππο Βλάχο που θα ολοκληρωθεί με ξενάγηση στο
τυπογραφείο του εκδοτικού οίκου Γαβριηλίδης από τον Φοίβο Βλάχο. Το σεμινάριο
θα κλείσει με συζήτηση μεταξύ των συμμετεχόντων.
Το εργαστήριο απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα σε όποιον
ενδιαφέρεται να το παρακολουθήσει και κυρίως σε φοιτητές και ενήλικες με σχετικά
γνωσιακά, αισθητικά και επαγγελματικά ενδιαφέροντα. Στο τέλος του εργαστηρίου
θα παραδίδεται βεβαίωση συμμετοχής στους εκπαιδευόμενους.
Μαρία Γιαγιάννου:
Το Σώμα της Λέξης (Εικαστικά-Λογοτεχνία-Κινηματογράφος)
H Μαρία Γιαγιάννου, συγγραφέας και
θεωρητικός τέχνης, θα ερευνήσει τη διάδραση μεταξύ των τεχνών και το πλέγμα των
σχέσεων που ενώνει τις Εικαστικές τέχνες, τον Κινηματογράφο και τη Λογοτεχνία,
με πυρήνα την εικονιστική δύναμη της ζωγραφισμένης, της τυπωμένης και της χειρόγραφης
λέξης.
Στην πρώτη ενότητα της
εισήγησής της (Πέμπτη 16/3) θα εστιάσει στο ανθρώπινο
σώμα ως το κείμενο που μας συνιστά, σε συνομιλία: α) με ταινίες όπως το «Pillow
Book» του Πήτερ Γκρήναγουεϊ
και β) με παραδείγματα από τις εικαστικές τέχνες και τη λογοτεχνία, εξετάζοντας
τις υπαρξιακές και αισθητικές προεκτάσεις του σώματος που μεταμορφώνεται σε
κείμενο.
Στη δεύτερη ενότητα (Παρασκευή
17/3) θα εξετάσει την περίπτωση ενός σπάνιου λογοτεχνικού κατορθώματος, του
«γλυπτού» βιβλίου «Tree of Codes» του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ (2010) και άλλων
σύγχρονων πολυμορφικών βιβλίων, με στόχο να διερευνηθεί πώς το μεταμοντέρνο έργο τέχνης μπορεί να
είναι ένα ολικό έργο τέχνης,
όπου συνδυάζονται διαφορετικές τέχνες και ιδίως η γραφή με την εικόνα,
απηχώντας τις υπαρξιακές και αισθητικές ανησυχίες της εποχής μας.
Η Μαρία Γιαγιάννου (1978) σπούδασε
Επικοινωνία & ΜΜΕ (ΕΜΜΕ), Πολιτιστική Διαχείριση (Πάντειο) και Φιλοσοφία
της Τέχνης (ΑΣΚΤ). Εργάζεται ως
αρθρογράφος για θέματα τέχνης και πολιτισμού, ως επιμελήτρια εκθέσεων και άλλων
πολιτιστικών εκδηλώσεων. Έχει εκδώσει τα βιβλία: Ο Ταξιδιώτης του Άλλοτε (Πεζοποιήματα, Κάκτος 2006), Μελανίππη (Μυθιστόρημα, Σμίλη 2012), Εκτός Εαυτού (Θέατρο, Σμίλη 2013), Μεταμοντέρνος Έρως (Δοκίμια, Γαβριηλίδης
2014), Μπαλαντέρ – μια ερωτική
εξτραβαγκάντσα (Νουβέλα, Μελάνι 2015), Μεταμοντέρνο
Σώμα (Δοκίμια, Γαβριηλίδης 2016), Άνγκρια
(Θέατρο, Μελάνι 2016). Στη σκηνή έχουν ανέβει τα θεατρικά της έργα: Εκτός Εαυτού (2013-14: σκην. Γ.
Γιανναράκος, Θέατρο Νέου Κόσμου/ Camp/ Νομισματικό Μουσείο & 2010:
σκην. Κ. Αρβανιτάκης, Θέατρο Συν Κάτι), Μιούζικαλ
Τσέπης (2009-10: σκην. Μ. Μητρούσης, 41 Street), Κάλλας: Εκποίηση (απόσπασμα από μεγαλύτερο συλλογικό έργο,
παράσταση Woman, 2014: σκην. Κ. Αρβανιτάκης,
Θέατρο Τέχνης) και Άνγκρια (Θέατρο
Τέχνης, Φεστιβάλ Αναλόγιο 2016: σκην. Κ. Αρβανιτάκης). Θεωρητικά της κείμενα
πάνω στη δουλειά εικαστικών καλλιτεχνών δημοσιεύονται σε καταλόγους εκθέσεων ως
εισαγωγικά. Διατηρεί το μπλογκ Η
Γραπτομηχανή της Μ (https://mariayiayiannou.wordpress.com/).
Ειρήνη
Γκόνου:
Ίχνη Γραφής
Η εικαστικός Ειρήνη Γκόνου συντονίζει ένα workshop που σκοπό έχει τη δημιουργική χρήση οικείων εργαλείων και κυρίως
την εξοικείωση με ανοίκεια αυτοσχέδια εργαλεία. Δημιουργώντας εργαλεία από
φυσικά υλικά, εφαρμόζει τη χρήση τους στο χαρτί καθώς και την εξερεύνηση,
παρατήρηση και ένταξη των αποτελεσμάτων τους στην προσωπική πορεία κάθε συμμετέχοντα.
Το εργαστήριο θα ασχοληθεί με την κατασκευή
αυτοσχέδιων εργαλείων, με βασικά σημεία
τη φυσική μελάνη, το σχήμα, τον ρυθμό, τη σύνθεση των γραμμάτων και των λέξεων.
Κεντρικές επιδιώξεις: η παρατήρηση του ίχνους των αυτοσχέδιων εργαλείων πάνω
στο χαρτί, η αναζήτηση σχημάτων και ρυθμών, η εξέλιξη του ίχνους-σχήματος σε
γράμμα και η ολοκλήρωση μιας σύνθεσης με μία ή περισσότερες λέξεις. Οι
συμμετέχοντες θα ορίσουν ένα σχήμα-κάδρο και θα αναζητήσουν συνθέσεις αξιοποιώντας
όλα τα προηγούμενα στοιχεία. Ένα workshop με θέμα τα ίχνη της
συγκίνησης και της επικοινωνίας, τη γραφή ως εικόνα και σύμβολο.
Η Ειρήνη Γκόνου γεννήθηκε στην Αθήνα,
σπούδασε γλυπτική στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts και στην École Nationale Supérieure des Arts Décoratifs στο Παρίσι. Η γραφή ως εικόνα, σύμβολο και
φυλαχτό είναι ο τόπος αναφοράς των πρόσφατων εικαστικών της αναζητήσεων στην
Ανθρωπολογία της Τέχνης. Έχει πραγματοποιήσει είκοσι
επτά ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές συναντήσεις
τέχνης, σεμινάρια και εργαστήρια σε Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο,
Βέλγιο, ΗΠΑ, Νορβηγία, Τουρκία και Κύπρο, όπου η καλλιτέχνις προβάλλει μέσα
από το έργο της τις προστατευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες της γραφής. Ζει
και εργάζεται στην Αθήνα και διδάσκει παράλληλα στα εκπαιδευτικά προγράμματα
του Μουσείου Μπενάκη τις “Γραφές της Μεσογείου”. http://irinigonou.gr/
Πέμπτη
16/3: 16:30 – 21:00
Παρασκευή
17/3: 16:30 – 21:00
Σάββατο
18/3: 12:00 – 15:00
Labirinto: Culture e Civilta' Mediterranee"
Βιβλιοθήκη Βολανάκη-White Rabbit
Στουρνάρη 11, Εξάρχεια
